Како настануваат дупки во асфалтот?
Формирањето дупки во асфалтот е честа деформација на патиштата предизвикани од различни фактори. Битуменот има низок хемиски афинитет (склоност кон соединување) со агрегатите, додека агрегатите имаат висок афинитет кон водата. Поради оваа причина, врзувањето на битуменот за агрегатот може сериозно да се наруши кога водата се задржува на површината на агрегатот. Присуството на вода на границата меѓу битуменот и агрегатите е главната причина за формирање дупки и појава на пукнатини и деформации на патиштата.
Во продолжение, ќе го илустрираме формирањето дупки на асфалтните патишта, потоа ќе одговориме на 2 прашања. Прво, може ли да се влијае врз тоа да не се појават дупки на патиштата? Второ, како да се закрпат дупките што веќе се појавиле?
Дупки во асфалтот
Класичната флексибилна конструкција на патиштата, односно асфалтните патишта се составени од:
- слоеви на асфалт – завеса (абечки и врзивен слој) и горните подлоги (најчесто битуменизирани материјали – BNS);
- горните подлоги на неврзаниот агрегат (агрегат од кршен камен);
- долните подлоги на неврзаниот агрегат (песок-чакал или песочни материјали, во недостаток на овие материјали се користи агрегат од кршен камен);
- постелка или планум (слој на врвот на постоечки насип).
Формирана пукнатина во асфалтната завеса
Првата оштетена асфалтна завеса, што води до дупка во асфалтот, претежно е пукнатина.
Дејство на водата
Со текот на времето, доаѓа до дејство на водата, која првично ја исполнува пукнатината, а потоа го исполнува неврзаниот материјал од слоевите под асфалтот.
Губење на носивост на патната конструкција
Во отворот на патната конструкцијапод асфалтниот слој, доаѓа до акумулација на водата. Ова доведува до намалување на носивоста на патната конструкција, а со тоа и на губење на потребната потпора за асфалтниот слој.
Проширување на оштетувањата
Патната конструкција ослабнува и се појавуваат нови пукнатини, кои се отвораат и и овозможуваат на вода да продре уште подлабоко. Сето ова доведува до понатамошно слабеење на носивоста, што доведува до целосен крах на структурата на патот.
Дали е можно да се влијае да не се појавуваат дупки на патиштата?
Дупките на асфалтот најчесто се предизвикани од влага, како ефект на циклуси на замрзнување и одмрзнување, сообраќај, недоволна носивост во подлогата или комбиниран ефект на наведените фактори. Покрај фактот што надворешните атмосферски влијанија и сообраќајот влијаат на појавата на ударни дупки на патот, други причини се неправилна и несоодветна употреба на материјали, како и заради самото изведување на работите.
Поправката на дупките е потребна во сите ситуации кога тие ја загрозуваат безбедноста. Квалитетно направениот пат има многу помала шанса за појава на дупки, како и појава на други деформации што се јавуваат на површината на патот. Затоа, можно е да се дејствува превентивно со зголемување на квалитетот на поставениот асфалт, што значително ќе го одложи појавувањето на сите видови деформитети.
Како се третираат дупките во асфалтот што веќе се појавиле?
Дупки во асфалтот се појавуваат на сите нивоа на сообраќаен товар и на сите категории патишта. Kрпењето на дупкитесе изведува како дел од редовно одржување, под нормални услови (топло и суво), но исто така и како итна интервенција под тешки услови. Современите материјали и опрема треба даовозможат крпење дупки во температурниот опсег од 38 ° C до -18 ° C.
Поправката се врши во зимскиот и пролетниот период. За време на зимскиот период, кога преовладуваат ниски температури, основниот материјал е замрзнат, има многу влага и можен е циклус на замрзнување и одмрзнување. Во пролет, основниот материјал е влажен и мек, а можна е и појава на циклус на замрзнување-одмрзнување.
Крпењето на дупки во зимски услови се прави во периоди на топење на снегот, кога тимовите за зимско одржување престануваат да користат плугови, абразиви или сол. Потоплото време обезбедува услови за крпење дупки, но и за нивно формирање. Векот на траење на крпењето направено во зима е до неколку месеци. Целта на зимското крпење не е трајно санирање на штетите, туку што е можно поскороовозможување на проодност и безбедност.
Крпењето што се прави во пролетниот период има значително подолг животен век во споредба со зимското крпење. Целта е лепенката да трае онолку колку што е околната патека.
Ладно или топло крпење на асфалт?
Крпењето на дупките со мешавини од топол асфалт бетон, кој сè уште е раширен во нашата земја, е скоро напуштен во странство. Во европските земји и другите поразвиени делови на светот, крпењето се врши со материјали подготвени со студен процес и процедури за крпење со прскање –инјектирање (вбризгување).
Крпење на асфалт со ладна постапка
Неколку видови мешавини се користат за поправка на дупки на патиштата со ладно подготвени смеси.
Првиот вид мешавини подготвени со ладна постапка се произведува во асфалтнитебази. Се користат достапните агрегати и врзива, без да се разгледа компатибилноста или очекуваниот квалитет.
Вториот вид мешавини подготвени со ладна постапка се произведуваат според техничките услови пропишани од организациите што ќе ги користат. Техничките услови главно содржат препораки за видот на агрегатот и соодветното врзивно средство (компатибилност на врзивно средство и агрегат), како и критериуми за квалитетот на мешавината за крпење. Се препорачува да се прават пробни мешавини пред да се произведе поголема количина.
Третиот вид ладни мешавини се производи со заштитена лиценца. Најчесто се произведуваат од локални асфалтни бази со специјално модифицирано врзивно средство. Овие врзива се произведуваат од специјализирани компании, засновани на податоци за локални агрегати, дизајнирани мешавини итехнички услови. Овие материјали (како и другите материјали подготвени според ладната постапка) може да се произведат во поголеми количини и подоцна да се чуваат или пакуваат во вреќи за полесно ракување на терен. Во методот на вградување со прскање – инјекција, најчесто се користи овој трет вид мешавина (инвеститорот ги контролира агрегатот, врзиво имешавината).
Изработка на ладен асфалт според жешка постапка
Ладниот асфалт се произведува во постројка за асфалт со ниска температура со мешање на битумен, избрани агрегати и адитиви Flux VE, што гарантира ладна обработливост. Вака направената смеса може да се спакува во вреќи и да се користи по потреба. По исполнувањето на дупката со ладен асфалт, патот е веднаш прооден. Асфалтот брзо се стврднува од сообраќајот.
Препорачливо е да се исчисти дупката (да се издува прашината), да се премачка со адхезивна емулзија и да се наполни со мешавина за ладна крпење. Праксата покажа дека крпењето со овој метод (и предложената мешавина) може да го продолжи векот на траење на закрпената дупка до две години.
Крпење на асфалт според ладна постапка со употреба на 100% изгребан асфалт
Наједноставниот и најисплатливиот метод е ладно крпење со 100% рециклиран асфалт (RAP) со продолжен век на траење.
Асфалтот за крпење во студениот период обично значи привремено крпење и целта е да се задржи лепенката до пролет за да може да се закрпи со топла постапка. Сега тоа веќе не е случај. Животниот век на лепенката со ладна постапка е можно да се продолжи до две години со употреба на NANO регенератор. Најголемата предност на овој начин на крпење е тоа што се користи со 100% рециклиран асфалт. Регенераторот работи со регенерирање, односно повторно активирање на битуменот од изгребаниот асфалт. Доколку рециклираниот асфалт е стар и многу оксидиран, потребно е да се додаде само малку поголема количина на овој адитив. Крпењето на дупки според оваа постапка не само што го зголемува квалитетот на лепенките, туку има и финансиски предности (поповолно е од класичното крпење според ладната постапка).
Како и со додатокот Flux VE, се препорачува дупката да се исчисти (издува од прашина), да се обложи со емулзија на адхезија и потоа да се наполни со ладна смеса за лепење. После тоа, патот е веднаш прооден за сообраќај.
Препорачани адитиви за ладно крпење:
